در جامعه امروزی، که فضای سبز در زندگی شهری کم و کمتر شده، راه هایی مانند اجرای بام سبز ها و تراس سبز به ما این امکان رو می دهند بدون نیاز به زمین باغی و یا پر از درخت و چمن، طبیعت را در بالکن و پشت بام خانه بیاوریم. اما تفاوت این دو فضای سبز در چیست؟ در این مقاله، به عنوان یک متخصص فضای سبز و طراح مجرب، تفاوت‌ها و کاربردها همچنین مزایا و چالش های بام سبز و تراس سبز را که در این سال ها با آنها برخورد داشته ام بررسی می‌کنیم.
بام سبز چیست؟ (Green Roof)
بام سبز که به اسم روف گاردن نیز همه آنرا می شناسند فضایی سبز است که روی پشت بام ساختمان با انواع درختچه های طبیعی و گلدان ها اجرا می‌شود. این سیستم معمولاً شامل لایه های عایق رطوبت قوی روی بام، زهکشی، خاک سبک، پوشش گیاهی طبیعی و تجهیزات نگهداری مانند آبیاری اتوماتیک است ناگفته نماند این نوع آبیاری ممکن است در برخی از گرین روف ها دستی و به سبک سنتی انجام شود اما از سال اخیر آبیاری اتوماتیک به دلیل کاهش انرژی انسانی و دقت بالا مورد استقبال بوده است.
کاربردهای باغ بام سبز: باغ بام سبز یکی از مؤثرترین روش‌های به‌کارگیری فضای بلااستفاده پشت‌بام برای ایجاد محیطی سبز، زیبا و کاربردی در محیط شهری است. از مهم‌ترین کاربردهای بام سبز می‌توان به بهبود عایق حرارتی ساختمان، کاهش مصرف انرژی، افزایش عمر سقف، کاهش آلودگی هوا و جذب آب‌های سطحی اشاره کرد. این فضا می‌تواند به عنوان محلی برای استراحت، کشت گیاهان زینتی یا حتی تولید محصولات خوراکی مورد استفاده قرار گیرد.
ویژگی خاص بام سبز یا گرین روف: پتانسیل بالای طراحی دارد و به راحتی دیزاین می شود همچنین امکان اجرای مدولار یا گسترده برای آن فراهم است.
توجه: روف گاردن ها چه کوچک و چه بزرگ نیازمند بررسی سازه ای پیش از اجرا هستند و باید لایه های آن برای اجرای یک فضای سبز پر از گل و درختچه فراهم باشد.
بام سبز به‌عنوان یکی از راهکارهای نوین معماری پایدار، قابلیت اجرای فضای سبز گسترده روی پشت‌بام را دارد.
اجزای اصلی بام سبز
-
لایه ایزولاسیون و ضد رطوبت (Waterproofing)
-
لایه زهکشی (Drainage Layer)
-
فیلتر ژئوتکستایل
-
خاک مخصوص بام سبز یا سابستریت
-
پوشش گیاهی (گراس، بوته‌ای یا درختچه‌ای)
-
سیستم آبیاری هوشمند
-
نورپردازی، مسیر‌سازی و مبلمان
نکته مهم این است که موارد بالا اکثرا در میان بام و تراس مشترک است.
تراس سبز چیست؟ (Green Terrace)
تراس سبز فضای سبز کوچکی است که روی تراس یا بالکن خانه های آپارتمانی و چند واحدی اجرا می‌شود و غالباً شامل گلدان کوچک، فلاورباکس، گیاهان زینتی مانند گیاهان گلدانی با نیاز آبی پایین مثل شمعدانی، نخل مرداب، پاپیتال و برخی گیاهان معطر برای اجرای تراس سبز مناسب هستند. داربست های چوبی (دیوار سبز مصنوعی) و بعضاً چمن مصنوعی است.
کاربردهای تراس سبز: زیبایی و آرامش را به خانه های کوچک و آپارتمانی می آورد و فضایی برای اوقات فراغت با اکسیژن و هوای پاک را در خانه به جریان می اندارد و مناسب برای فضای خشک تک واحدی ها می باشد. نوشیدن چای و یا مطالعه کتاب و ریلکس کردن را میتوانید در تراس سبز خانه خود تجربه کنید.
ویژگی های این فضای سبز کوچک چیست؟ اجرا با حداقل هزینه و مناسب برای مستأجران یا آپارتمان‌نشین‌ها از مزایا و ویژگی های آن محسوب می شود.
چه نوع تراس‌هایی می‌توانند به فضای سبز تبدیل شوند؟
تقریباً بیشتر تراس‌ها، با در نظر گرفتن شرایط سازه‌ای و محیطی، قابلیت تبدیل شدن به فضای سبز را دارند. تراس‌هایی که از نظر نورگیر بودن، دسترسی به آب و مقاومت کف در برابر رطوبت شرایط مناسبی داشته باشند، گزینه‌های ایده‌آلی برای اجرای تراس سبز هستند. تراس‌هایی با متراژ متوسط تا بزرگ، امکان اجرای پوشش گیاهی متنوع‌تری را فراهم می‌کنند، اما حتی فضاهای کوچک نیز با طراحی هوشمندانه می‌توانند به محیطی سرسبز و دل‌نشین تبدیل شوند. نکته مهم این است که پیش از اجرای هرگونه فضای سبز در تراس، باید مقاومت سازه، زهکشی مناسب و امکان آبیاری و نور کافی بررسی شود تا هم ایمنی ساختمان حفظ شود و هم نگهداری گیاهان به‌درستی انجام گیرد.
تفاوت کلیدی بام سبز و تراس سبز
اگرچه هر دو فضا برای ایجاد پوشش گیاهی بر روی ساختمان‌ها طراحی می‌شوند، اما تفاوت بام سبز و تراس سبز در چند جنبه اساسی مشخص می‌شود. بام سبز معمولاً به مساحت‌های گسترده‌تری روی سقف ساختمان‌ها اختصاص دارد و نیازمند سازه‌های تخصصی، سیستم‌های زهکشی پیشرفته و طراحی‌های مهندسی شده است.در مقابل، تراس سبز بیشتر بر روی بالکن‌ها یا سطوح کوچکتر اجرا می‌شود و زیرساخت ساده‌تری دارد. این فضا معمولاً با گلدان، فلاورباکس و سیستم‌های سبکتر آبیاری راه‌اندازی می‌شود و برای استفاده شخصی یا دکوراتیو مناسب‌تر است.هزینه اجرای بام سبز نیز به علت پیچیدگی و مساحت بیشتر نسبت به تراس سبز بیشتر است.
تفاوت بام سبز و تراس سبز از نظر نورگیری و میزان سایه در طول روز
یکی از جنبه‌های مهم در بررسی تفاوت بام سبز و تراس سبز، میزان دریافت نور خورشید و وجود سایه در طول روز است. بام سبز به دلیل قرارگیری در بالاترین بخش ساختمان، معمولاً بیشترین نور مستقیم را دریافت می‌کند و فضای مناسبی برای رشد گیاهان آفتاب‌دوست مانند گل‌های زینتی و درختچه‌ها فراهم می‌سازد. البته در فصل‌های گرم، نور زیاد می‌تواند باعث تنش گیاهی شود که با سایه‌بان یا کاشت ترکیبی گیاهان بلندتر قابل مدیریت است.
در مقابل، نورگیری تراس سبز متغیرتر بوده و به جهت ساختمان و موانع اطراف بستگی دارد. برخی تراس‌ها در بیشتر ساعات روز در سایه قرار دارند و برای آنها باید از گیاهان سایه‌دوست یا نیم‌سایه‌دوست استفاده شود. به طور کلی، شرایط نوری در بام سبز پایدارتر و مناسب‌تر است، اما با طراحی درست، تراس سبز نیز می‌تواند محیطی سبز و سالم داشته باشد.
| ویژگی | بام سبز | تراس سبز |
|---|---|---|
| محل اجرا | پشت‌بام | تراس یا بالکن |
| مساحت قابل اجرا | بزرگتر | محدودتر |
| میزان بار واردشونده | زیاد (نیاز به بررسی سازه‌ای) | سبک |
| هزینه اجرا | بالا | متوسط تا پایین |
| سطح نگهداری | بالا (تخصصی) | کم (خانگی) |
| مناسب برای | ویلا، برج، مجتمع | آپارتمان، خانه کوچک |
و اما اگر میخواهید دقیق تر به تفاوت های این دو فضای سبز پر طرفدار بپردازید جدول زیر را بخوانید.
| فاکتور مقایسه | بام سبز | تراس سبز |
|---|---|---|
| محل اجرا | پشت‌بام | تراس یا بالکن |
| نوع سازه مورد نیاز | نیازمند مقاوم‌سازی و محاسبات بار مرده | بدون نیاز به تغییر سازه |
| هزینه اجرا | بالا (وابسته به متراژ و سیستم‌ها) | کم تا متوسط |
| نوع گیاهان قابل اجرا | گسترده (درختچه، چمن، سبزیجات) | محدود به گلدانی و سبک |
| سیستم آبیاری | معمولاً اتوماتیک | دستی یا قطره‌ای ساده |
| سطح نگهداری | متوسط تا زیاد (نیاز به تیم نگهداری) | پایین تا متوسط (خانگی) |
| کاربری ممکن | تفریحی، پذیرایی، فضای عمومی | دکوراتیو، استراحت، سبزینگی شخصی |
| تأثیر بر عایق حرارتی ساختمان | زیاد | محدود |
| مجوزها | نیازمند هماهنگی با شهرداری | معمولاً بدون نیاز به مجوز |
| نورگیری و سایه | نور زیاد و پایدار | نور متغیر، نیاز به طراحی نوری |
کدام بهتر است؟ بام سبز یا تراس سبز؟
پیشنهاد می شود اگر فضای کافی و بزرگتری دارید در پشت بام دارید از بام سبز استفاده کنید که اگر آپارتمان نشین باشید هزینه شما تقسیم می شود و مقرون به صرفه است. و اما اگر تنها قصد دارید برای بالکن خود یک فضای سبز ایجاد کنید تراس گاردن یا تراس سبز مناسب است و هزینه کمتری شامل می شود و دردسر کمتری دارد.
| اگر… | بهترین گزینه |
|---|---|
| فضای بزرگی روی بام دارید | بام سبز |
| در آپارتمان زندگی می‌کنید | تراس سبز |
| به دنبال کاهش مصرف انرژی هستید | بام سبز |
| اولویت‌تان زیباسازی است | تراس سبز |
| بودجه محدودی دارید | تراس سبز |
بام سبز به‌عنوان یکی از راهکارهای نوین معماری پایدار، قابلیت اجرای فضای سبز گسترده روی پشت‌بام را دارد.
تجربه تخصصی من که میگوید در اجرای بام گاردن و تراس گاردن دقت کنید!
بر اساس تجربه، بیشترین خطا هایی که بعد از اجرای بام سبز رخ می دهد به دلیل عدم درک و پیاده سازی درست از لایه‌بندی، زهکشی، انتخاب گیاه مناسب و سیستم آبیاری رخ می‌دهد. مشاوره با یک طراح فضای سبز خبره و کاردان می‌تواند از هزینه های مجدد و دوباره کاری و آسیب های سازه ای جلوگیری کند. یکی از بزرگتری این خطاها مجوز ساخت است بله، اغلب برای اجرای بام سبز نیاز به تایید سازه‌ای و مجوز از شهرداری است.
کدام‌یک برای شما مناسب‌تر است؟
اگر شما مالک یک ساختمان ویلایی یا آپارتمان با بام قابل استفاده هستید و به‌دنبال کاهش مصرف انرژی و افزایش ارزش ملک خود هستید و همچنان بودجه کافی برای زیرسازی و اجرای حرفه‌ای دارید. بام سبز انتخاب هوشمندانه و درستی برای شماست.
اگر شما: در آپارتمان زندگی می‌کنید و مالک یا مستأجر هستید و نمی‌خواهید هزینه بالایی پرداخت کنید و البته میخواهید محیطی شاداب و دنج در تراس خود داشته باشید تراس سبز بهترین گزینه برای شماست.
نتیجه‌گیری
اگر در حال بازسازی فضای ساختمان و یا ویلا خود هستید، شناخت تفاوت بام سبز و تراس سبز به شما کمک می‌کند تا بهترین تصمیم را برای یک فضای سبز ایده آل بگیرید. بام سبز برای سرمایه گذاری بلند مدت و پروژه‌های بزرگتر عالی می باشد و هزینه بیشتری هم دارد درحالی که تراس سبز انتخابی اقتصادی، فورس و دکوراتیو برای فضاهای کوچک تر محسوب می‌شود.
سوالات متداول
1.تفاوت بام سبز و تراس سبز در چیست؟
بام سبز روی پشت بام و به صورت تخصصی در طولانی مدت اجرا می‌شود، در حالی که تراس سبز مخصوص بالکن یا تراس است و طراحی ساده‌تری دارد.
2.کدام یک نور بیشتری دریافت می‌کند، بام سبز یا تراس سبز؟
بام سبز به دلیل قرارگیری در بالاترین نقطه ساختمان از لحاظ نورگیر بودن مناسب‌تر است و سایه کمتری دارد.
3.آیا اجرای بام سبز نیاز به مجوز دارد؟
بله، اغلب برای اجرای بام سبز نیاز به تایید سازه‌ای و مجوز از شهرداری است.
4.چه گیاهانی برای تراس سبز مناسب‌اند؟
گیاهان گلدانی با نیاز آبی پایین مثل شمعدانی، نخل مرداب، پاپیتال و برخی گیاهان معطر برای تراس سبز مناسب هستند.
5.آیا هر تراسی قابلیت تبدیل به تراس سبز را دارد؟
بله، اگر تراس نور مناسب، زهکشی، و مقاومت کف کافی داشته باشد، می‌توان آن را به فضای سبز تبدیل کرد.
khodayi ojgaz
بنده خانم خدایی اوجغاز هستم که تقریبا 4 سال است در حوزه روف گاردن و باغ بام ها و فضای سبز مطالب مفید و کاربردی را در اختیار کاربران گوگل قرار می دهم. امیدوارم با مطالعه مقالات تخصصی بنده کمک زیادی به شما در این سال ها کرده باشم.
